Ҳукумати Тоҷикистон дар бораи роҳандозии нақшаи чорабиниҳо оид ба солимгардонии вазъи иқтисодӣ ва молиявии КВД “Ширкати алюминии тоҷик” (ТАЛКО) барои давраи солҳои 2016-2018 қарор қабул кард.

Дар қарори ахири моҳи август аз ҷониби раиси ҳукумат Эмомалӣ Раҳмон баимзорасида ба сохторҳои дахлдор дастур дода мешавад, ки “барои иҷрои нақшаи чорабиниҳои мазкур тадбирҳои зарурӣ андешанд”.

Яке аз бандҳои нақшаи чорабиниҳо андешидани тадбирҳои муассир барои имзои созишномаи сеҷониба дар бораи савдои транзитӣ миёни ҳукуматҳои Тоҷикистону Покистон ва Афғонистонро дар бар мегирад, ки ҳадаф аз он истифодаи бандари Қарочии Покистон аст.

Қобили зикр аст, ки айни замон Тоҷикистон савдои алюминийро тариқи бандарҳои воқеъ дар Шарқи Наздик - Эрон ва Туркия амалӣ месозад.

Ғайр аз ин, дар нақшаи чорабиниҳо мусоидат ба ТАЛКО дар дастрасӣ ба қарзҳои имтиёзнок баҳри харидории ашёи хом барои истеҳсоли алюминий тавассути пешниҳоди кафолатҳои давлатӣ пешбинӣ шудааст.

Ҳамчунин дар ин санад ба вазорату идораҳои дахлдор дастур дода шудааст, ки барои сабук кардани андозбандиҳо барои корхона як қатор пешниҳодҳои асоснок таҳия кунанд.

Гузашта аз ин, бозбинии арзиши хизматрасониҳои КВД “Роҳи оҳани Тоҷикистон” дар мавриди ҳамлу нақли молу маҳсулоти ТАЛКО ба нақша гирифта шудааст.

Нақшаи чорабиниҳо ҳамчунин аз бандҳое чун азнавсозии техникӣ, таҷдид ва таъмири асосии таҷҳизот, бино, иншоот, ҷалби сармоя бо ин мақсад ва ғайра низ иборат аст.

Қобили зикр аст, ки тайи солҳои ахир дар ТАЛКО тамоили коҳиши истеҳсоли алюминий ба мушоҳида мерасид. Ҳамин тариқ, дар ТАЛКО соли 2007 - 419; соли 2008 - 400; соли 2009 - 360; соли 2010 - 348; соли 2011 - ҳудуди 290; соли 2012 - 275; соли 2013 - беш аз 218 ва соли 2014 - ҳудуди 125 ҳазор тонна алюминий истеҳсол шуд.

Соли 2015 ТАЛКО ҳаҷми истеҳсоли алюминиии аввалияро афзуда, ба тамоили ҳафтсолаи коҳиши истеҳсолот хотима бахшид. Вазири саноат ва технологияҳои нави Тоҷикистон Шавкат Бобозода зимни нишасти хабарӣ дар ин робита изҳор намуда буд, ки соли гузашта ТАЛКО истеҳсоли алюминии аввалияро то 139 ҳазор тонна зиёд кардааст.

Нимсолаи аввали соли равон дар ТАЛКО беш аз 73,1 ҳазор тонна (6 моҳи соли 2015 - беш аз 64,3 ҳазор тонна) алюминии аввалия истеҳсол шудааст, ки нисбат ба ҳамин давраи соли гузашта ба андозаи 13,6% бештар аст.

Тибқи маълумоти Хадамоти гумруки ҷумҳурӣ, тӯли 6 моҳи соли ҷорӣ аз Тоҷикистон ба хориҷи кишвар ҳудуди 73,5 ҳазор тонна (нимсолаи аввали соли 2015 - каме бештар аз 61,1 ҳазор тонна) алюминий содирот шуд, ки нисбат ба ҳамин давраи соли гузашта 12,3 ҳазор тонна ё худ 20% зиёдтар аст.

Харидори асосии алюминии Тоҷикистон дар соли равон Туркия мебошад, ки беш аз 70,5% (зиёда аз 52,3 ҳазор тонна) аз ҳаҷми умумӣ ба ин кишвар рост меояд. Ҳамчунин имсол алюминии Тоҷикистон ба Тайван (беш аз 16,5 ҳазор тонна), Эрон (беш аз 4,1 ҳазор тонна), Ҷазираҳои Вирҷиния (288,2 тонна), Ӯзбекистон (133 тонна) ва Покистон (ҳудуди 30 тонна) содирот шудааст.

Харидорони асосии алюминии тоҷик

Пас аз таваққуфи ҳафтсола ТАЛКО истеҳсоли маҳсулотро афзуд